วันออกพรรษา

วันออกพรรษาตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี ถือเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาอีกวันหนึ่งที่พุทศาสนิกชนทุกหมู่เหล่าจะได้ร่วมทำบุญตักบาตรและบำเพ็ญกุศลเพื่อระลึกถึงองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตามประเพณีที่สืบต่อกันมาแต่โบราณ โดยปี พ.ศ. 2568 นี้ วันออกพรรษาตรงกับวันอังคารที่ 7 ตุลาคม 2568 เมื่อได้รู้แล้วว่าวันออกพรรษาตรงกับวันใด อีกหนึ่งสิ่งที่ชาวพุธควรรู้คือประวัติความเป็นมาของวันออกพรรษา

ประวัติวันออกพรรษามีความเป็นมาตั้งแต่สมัยพุทธกาล โดยมีที่มาจากพุทธบัญญัติที่กำหนดให้พระภิกษุต้องจำพรรษาอยู่ประจำวัดตลอดฤดูฝนเป็นระยะเวลา 3 เดือน ตามธรรมเนียมของคณะสงฆ์ในสมัยโบราณ การจำพรรษานี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อป้องกันไม่ให้พระภิกษุเดินทางไปมาจนทำให้เกิดความเสียหายแก่พืชผลทางการเกษตรและสัตว์เล็กสัตว์น้อย หลังจากครบกำหนด 3 เดือน ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 แล้วจึงถือวันนั้นเป็นวันออกพรรษา พระสงฆ์สามารถจาริกไปค้างแรมที่อื่นได้โดยไม่ผิดพระพุทธบัญญัติ และจะได้นำความรู้จากหลักธรรมและประสบการณ์ที่ได้รับระหว่างจำพรรษาไปเผยแผ่แก่ประชาชน

ทั้งนี้ ตามความเชื่อในสมัยพุทธกาล วันออกพรรษายังมีเหตุการณ์สําคัญเกิดขึ้นคือถือเป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์มายังโลกมนุษย์ หลังจากที่ได้เสด็จไปจำพรรษาและแสดงพระธรรมเทศนาโปรดเทพบุตรพุทธมารดาที่อยู่สวรรค์ชั้นดุสิตเป็นระยะเวลา 3 เดือน ดังนั้นวันออกพรรษาคือวันสำคัญที่พุทธศาสนิกชนร่วมกันทำบุญและปฏิบัติธรรมเพื่อรำลึกถึงพระพุทธเจ้า และสืบสานขนบธรรมเนียมอันดีงามนี้มาถึงปัจจุบัน

วันออกพรรษา ยังมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “วันปวารณา หรือ วันมหาปวารณา” หมายถึงวันที่พระภิกษุทั้งหลายทั้งพระผู้ใหญ่และพระผู้น้อยต่างเปิดโอกาสให้ว่ากล่าวตักเตือนกันได้ เพื่อชี้ให้เห็นข้อบกพร่องของกันและกันระหว่างจำพรรษาตลอด 3 เดือน และเปิดโอกาสให้ซักถามถึงข้อสงสัยของกันและกันด้วย การปวารณากรรมเป็นการช่วยระมัดระวังข้อประพฤติปฏิบัติที่ไม่ดีของพระรูปหนึ่ง ซึ่งเป็นจุดเล็ก ๆ ที่อาจลุกลามจนก่อความเสื่อมเสียไปถึงพระหมู่มากได้ และยังแสดงถึงความเคารพนับถือและความสามัคคีกัน ทำให้พุทธศาสนิกชนเห็นและนำไปแบบอย่างในชีวิตได้

วันออกพรรษาเป็นช่วงเวลาที่มีการจัดประเพณีอันเป็นเอกลักษณ์ของแต่ละภูมิภาค สะท้อนถึงความศรัทธาและวิถีชีวิตของพุทธศาสนิกชนที่สืบทอดกันมายาวนาน โดยประเพณีออกพรรษาที่เป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปได้แก่

ประเพณีตักบาตรเทโวโรหณะ เป็นพิธีทำบุญตักบาตรที่จัดขึ้นในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 หรือวันถัดจากวันออกพรรษา 1 วัน มีที่มาจากพุทธตำนานที่กล่าวว่า ในวันนี้พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หลังจากแสดงธรรมโปรดพระพุทธมารดามาตลอดระยะเวลา 3 เดือน โดยเสด็จมายังโลกมนุษย์ทางบันไดสวรรค์ลงที่ประตูเมืองสังกัสสะ พุทธศาสนิกชนจึงพร้อมใจกันตักบาตรข้าวสารอาหารแห้งเพื่อต้อนรับการเสด็จลงมาจากสวรรค์ของพระพุทธเจ้าและพระสงฆ์ทั้งหมดที่อยู่ในที่นั้น ประเพณีนี้จัดขึ้นทั่วประเทศ โดยเฉพาะในวัดที่มีบันไดสูงจะมีพระสงฆ์เดินเรียงแถวลงจากบันไดให้ประชาชนได้ใส่บาตรอย่างพร้อมเพรียงกัน

ประเพณีชักพระ หรือ ลากพระ เป็นประเพณีสำคัญของภาคใต้ที่จัดขึ้นหลังวันออกพรรษา ตรงกับวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 โดยจะมีการอัญเชิญพระพุทธรูปจำลองขึ้นประดิษฐานบนเรือหรือเกวียน แล้วแห่ไปตามแม่น้ำหรือถนนให้ประชาชนร่วมชักลากเพื่อความเป็นสิริมงคล ประเพณีนี้เชื่อมโยงกับความเชื่อที่ว่าเป็นการสมโภชพระพุทธเจ้าเมื่อเสด็จกลับลงมาจากสวรรค์ และยังเป็นโอกาสให้ชุมชนได้ร่วมทำบุญอย่างพร้อมเพรียง

ที่มา https://www.unhcr.org/th/the-end-of-buddhist-lent-day